ارهنگ (Plantago major L) گیاه چندساله‌ای از تیره بارهنگ است. نام آلمانی Spitz Wegerich نام آذربایجانی بیزووشا

رده بندی علمی

• kingdom:Plantae

• divisionMagnoliophyta

• class Magnoliopsida

• order:Lamiales

• family:Plantaginaceae

• jenus p;antogo

• pecies: P. major

بارهنگ گیاهی است پایا، ظاهراً بی کرک یا کمی کرکپوش با بن و ریشه‌ای کوتاه است. ساقه آن به طول ۷۰-۱۰ سانتی متر، متعدد ایستاده یا خیزان، فاقد شیار، مساوی یا کمی بلندتر از برگ‌ها است. برگ‌های آن تماماً طوقه‌ای، تخم مرغی پهن با ۹-۳ رگبرگ قوی و برجسته، کامل یا در حاشیه سینوسی، بی کرک یا کرکپوش، دارای دمبرگ نسبتاً بلند. گل‌ها سبز متمایل به قهوه‌ای، کوچک مجتمع در خوشه‌های دراز استوانه‌ای. موسم گلدهی گیاه اردیبهشت تا شهریورماه است. دانه‌های این گیاه تیره رنگ، کوچک و تخم مرغی شکل و در میوه‌ای پوستینه که به صورت کپسول تخم مرغی بوده و دارای ۲ خانه و محتوی ۸-۴ دانه‌است قرار دارند. دانه‌ها را از اواسط فصل بهار به بعد جمع آوری می‌نمایند.

ترکیبات شیمیایی

دانه بارهنگ دارای چربی، صمغ، موسیلاژ، ترکیبات گلوکزیدی است.

خواص درمانی

بارهنگ به همراه قدومه و به دانه مخلوطی درست می‌کنند که به عنوان نرم کننده سینه و برطرف کننده سرفه وخارش‌های گلو مصرف سنتی دارد. خواص درمانی ریشه، برگ و دانه این گیاه اثر نرم کننده دارد و از آن‌ها به عنوان تصفیه کننده خون، آرام کننده ناراحتی‌های آسم مرطوب، اسهال‌های ساده و ورم مخاط دهان استفاده می‌شود. جوشاندهٌ دانه بارهنگ در رفع بیماری‌های التهابی کلیه و مثانه موثر است. اگر برگ تازه بارهنگ به مدت چند ساعت در آب جوشیده قرار بگیرد، سپس قطعات آن بر روی زخم‌های باز قرار گیرد، نه تنها زخم‌ها را از خطر آلودگی حفظ می‌کند، بلکه سرعت بهبود را باعث می‌شود. جوشاندهٌ ریشه گیاه همراه با عسل، اگر به صورت غرغره مصرف شود، ورم حلق را از بین می‌برد. برگ تازه و له شدهٌ بارهنگ اگر در محل گزیدگی زنبور عسل و پشه مالش داده شود درد را تسکین می‌دهد. میزان مصرف جوشانده 50 تا 100 گرم ریشه یا برگ بارهنگ در یک لیتر آب به مقدار سه فنجان در روز مجاز است. این گیاه در جاهای مختلفی می روید و انواع مختلفی دارد. معمولاً از دانه‌های این گیاه استفاده می‌شود. از این گیاه برای ناراحتیهای تنفسی استفاده می‌شود و یکی از گیاه‌های لعاب دار و دارای ماده سافورین است. دانه‌های آن را در آب خیس می‌کنند. این گیاه عوارض جانبی ندارد. از برگ این گیاه به وفور استفاده می‌شود و برگ آن خاصیت ضد عفونی کننده دارد و همچنین دانه این گیاه هم خاصیت ضد عفونی کننده و خلط آوری خوبی برای دستگاه تنفسی دارد.

برگ بو (Laurus nobilis)

اطلاعات کلی

برگ بو به صورت درختچه و درخت یافت می شود. معمولا درتمام فصول سال سبز است و طول درخت های آن به ده متر هم می رسد. در بسیاری جاها برای تزیین باغ ها استفاده می شود، اما استفاده ی اصلی آن در آشپزی و به عنوان داروی گیاهی است. اصل این رستنی از منطقه ی مدیترانه است و درتمام مدیترانه به عنوان عطر غذا از آن استفاده می شود.

تشریح درخت

به صورت درختچه و درخت یافت می شود. اقسام کلی آن بین پنج تا ده متر رشد می کند. ساقه ی آن به صورت راست و مستقیم رشد می کند و از دور به شکل جام وارونه یا سرو است. برگ های آن ساده و همیشه سبز تیره است و بین سه تا نه سانتیمتر رشد می کند. میوه (دانه های) این درخت طی ماه های فروردین و اردیبهشت به بار می نشیند و به رنگ سبز مایل به زرد است که طی ماههای تابستان به سیاهی می گراید. این درخت از مقاومت خوبی برخوردار است و در مزارع و زمین های زیادی با تنوع آب و هوایی مختلف رشد می کند، لیکن در مقابل سرمای زیاد حساس است.

روش تکثیر

درخت برگ بو از طریق کشت دانه نشا و قلمه زنی به دست می آید، لیکن به دست آوردن آن ازطریق کشت دانه پروسه ای کند و طولانی تراست. از درختان کم توقع به شمار می آید و نیازمند توجه و مراقبت زیاد نیست و نیازمند آبیاری زیا دی نیست.

بهره های گیاهی

این گیاه استفاده ی گیاهی و دارویی زیادی دارد. در اروپا و حوزه ی مدیترانه، آمریکای شمالی و بخشی از مکزیک برای آشپزی استفاده می شود. باید توجه داشت که برگ های خشکانده ی درخت درآشپزی استفاده می شود و نه برگ های سبز آن، زیرا برگ های سبز ممکن است خواص منفی داشته باشد. چنانچه برای طعم و عطر بخشیدن به غذا بویژه غذاهای گوشتی و ماهی از این گیاه استفاده می کنید، لازم است برگ خشکیده ی آن را به صورت درسته و کامل در غذا بیاندازید و پیش از سرو غذا آن را از ظرف خارج کنید؛ زیرا خوردن این برگ معمول نیست و دارای طعمی قوی است.

استفاده ی زیاد از این گیاه (بیش از چند برگ در غذا) ایجاد مسمومیت می کند.

در پزشکی برای تقویت معده و به عنوان اشتها آور و نیز برای هضم غذا و به عنوان ادرار آوراستفاده می شود. همچنین از جوشانده و روغنی که از آن تهیه می شود در تورم های موضعی استفاده می کنند.

باریجه، کما یا قسنی (Ferula gummosa) گیاهی خودرو از خانواده چتریان می‌باشد. از شیره ریشه آن ماده‌ای معطر گرفته می‌شود که در زبان‌های اروپایی galbanum خوانده می‌شود و کاربرد دارویی دارد.

در کتب قدیم با نام «انجدان» و در زبان سریانی «انگدان اوگاما» خوانده می‌شد. گیاهی جدا گلبرگ و شامل ۱۵۰ جنس و در حدود ۳۰۰۰۰ گونه می‌باشند. باریجه گیاهی پایا با ساقه ضخیم به ارتفاع ۱ تا ۲ متر و برگ‌هایی به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از تار به طول ۳۰ سانتیمتر بوده، رشد گیاه بصورت روزت بوده و از سن پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی وارد می‌گردد. گیاه باریجه در طول عمر تنها یک بار به گل نشسته و بذر می‌دهد و پس از آن از بین می‌رود. گل‌های آن زرد و مجتمع به صورت چترهای مرکب و عموماً به صورت دستجات فراهم در قسمت‌های فوقانی ساقه ظاهر می‌گردد. میوه بیضی شکل و دراز به طول ۲/۱۲ تا ۲/۱۵ میلیمتر و عرض ۸/۵ تا ۸/۶ میلیمتر می‌باشد که کناره آن باریک‌تر از نصف قسمت محتوای دانه می‌باشد.

این گیاه در مناطق کوهستانی مرکزی و شمال شرق ایران می‌روید. ریشهٔ آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است. با بریدن لایه‌ای نازک از این ریشه مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می‌زند که در اثر گذشت زمان که در اصطلاح «مدار» خوانده می‌شود به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ می‌دهد. ابزارهایی که برای بهره‌برداری از این گیاه استفاده می‌شود عبارتست از: تتیشه برای کندن پای آن که در اصطلاح به این عمل «پاورداری» گفته می‌شود. تیغی دسته دار و به شکل داس با دسته‌ای چوبی و بلند به اندازهٔ ۴۰ سانتیمتر برای بریدن لایه‌ای نازک از روی ریشه که در اصطلاح اهل فن بِبُرّی (با تشدید را) خوانده می‌شود. پیش بند برای بستن جلوی سینه مثل پیش بند آشپزخانه برای جلوگیری از چسبیدن شیرهٔ گیاه به لباس در حین برداشت آن. و کالتیک قوطی حلبی برای انباشتن شیرهٔ قرمز شدهٔ گیاه و انتقال آن به حلب‌های ۲۰ کیلویی. شیرهٔ گیاه که پس از برداشتن لایهٔ نازک برون زده‌است و با گذشت چند روز رنگ آن به زرد و سرخ تغییر کرده با وسیله‌ای به نام «کارد» که ملاقه مانند و بادستهٔ چوبی کوتاه است از روی بدنه ریشه برداشته شده و باز با ببری لایه‌ای دیگر بریده می‌شود. پس از چند روز شیرهٔ بیرون آمده تغییر رنگ داده عمل گرفتن آن از سر گرفته می‌شود. بریدن‌ها و گرفتن‌ها تا جایی که در ریشهٔ گیاه شیر باشد ادامه میابد. فصل انجام این کار از اواخر بهار تا پایان تابستان است. نام محلی آن در زبان مردم اقلید فارس و بیدک وآباده فارس، قاسنی (بر وزن کاسنی) است. و به کسانی که شغل باریجه‌گیری دارند قاسنی‌زن گفته می‌شود. صمغ آن بویی خوش دارد و آتش‌گیر است. برخی دیگر از نامهای قدیم و جدید آن: به فارسی بارْزَد (نیز به صورتهای بیرْزَد/ بیرْژَد / بیرْزَه / بیْرژَه / بیْرزَی؛ ولی مؤلف برهان قاطع بارْزَد را معرّب بیرزد دانسته‌است )، وَشا / وِشا، و جز اینها (به زبان عامّة اندلس؛ ابن بیطار، ج 4، ص )

پیوند به بیرون

مشخصات

صمغی است با نام علمی Ferula golbaniflua و نام انگلیسی آن galbanum از خانواده Umbelliferae بر اثر شکافی که بر روی ساقه گیاه بوجود می‌آورند و یا در اثر نیش حشرات شیره آن خارج شده و در مجاورت هوا سفت شده به رنگ زرد، قهوه‌ای یا سبز بدست می‌آید. شیره این گیاه شبیه انغوزه‌است.

خواص

1. طبع آن خیلی گرم و خشک است. 2. جهت خردکردن سنگ مثانه و کلیه این صمغ را با عسل مخلوط کرده میل شود. 3. برای خارج کردن جنین مرده و مشیمه صمغ را با سرکه و مرمکی رقیق کرده میل کنید. 4. جهت درمان بواسیر کمی از صمغ آن را در آب حل نموده به مدت 3 روز بنوشید. 5. جهت تسکین درد پهلو و کمر صمغ را در عرق گزنه حل نموده با روغن زیتون مخلوط نموده به صورت ضماد در محل درد بگذارید.

برگ سنا (coronilla varia) گیاهی از تیره بقولات، علفی و پایا با ریشه‌ای عمیق و ساقهای بالارونده پرشاخه و برگهای تک‌شاخه‌ای متناوب هستند.

خواص دارویی: ملین، مدر بول، تسکین دهنده اضطراب قلبی و تسکین دهنده آسم.

سنا را از برگ‌های خشک شده انواع کاسیاها بالاخص کاسیا اکوتیفولیا «سنای اسکندریه» و کاسیا انگوستیفولیا «سنای هندی» یاتی نولی، از تیره نخود به دست می‌آورند این گیاه در طبیعت به صورت بته و درختچه‌ها ی کوچک یک متر وجود دارد، بومی آفریقا و هندوستان بوده و به صورت وحشی و کشت شده یافت می‌شود. برگ‌ها به صورت پر مانند روی ساقه‌ها قرار گرفته، بیضی شکل و نوک تیز می‌باشند، رنگ و اندازه آنها در گونه‌های مختلف فرق می‌کند مثلاً رنگ کاسیا اکوتیفولیا سبز زیتونی. در صورتی که رنگ انگوستیفولیا مایل به زرد است. بوی آن مشخص و طعم آن ابتدا کمی شیرین و سپس تلخ و زننده می‌گردد.

ترکیبات ماده مؤثر آن جزء دسته انتراکینون گلی کوزیدها بوده و عبارتنداز: سنوزید B , A (۵/۲ درصد) و مقدار کمی سنوزید D , C می‌باشد. این ترکیبات در اثر آبکافت تبدیل به رئین و الوا مودین می‌گردند. علاوه بر ترکیبات فوق دارای مقداری رزین «امتیک»، مقدار کم روغن فرار، موسین، و مشتقات فلاون‌ها مثل کامفورید، کامفورول و ایزورامنتین می‌باشد

خواص درمانی فرآورده خیسانده برگ آن را به عنوان یک مسهل سالم مورد استفاده قرار می‌دهند و میوه سنا نیز خاصیت مسهلی داشته ولی اثر آن ملایم تر می‌باشد.